Συχνά ο ερχομός ενός νέου ανθρώπου προκαλεί χαρά και οι στενοί του συγγενείς προσπαθούν να του παρέχουν τα πάντα με τον καλύτερο δυνατό τρόπο ώστε να εξοπλίσουν το παιδί τους με όσο περισσότερα εφόδια γίνεται. Ο καθένας μας μπορεί να συμφωνήσει πόσο δύσκολος άθλος είναι αυτός και πόσα λάθη μπορεί να γίνουν παρά την υπερπροσπάθεια των γονέων να τα κάνουν όλα σωστά. Ένα πολύ σημαντικό θέμα το οποίο θα ήθελα να θίξω σε αυτό το άρθρο είναι η ανάπτυξη στερεοτυπικών αντιλήψεων και συμπεριφορών που ξεκινάνε από πολύ μικρή ηλικία.
Δυστυχώς, δεν είναι σπάνιο το φαινόμενο να υπάρχουν διαφορετικά παιχνίδια για τα κοριτσάκια και διαφορετικά για τα αγοράκια. Είναι τα λεγόμενα “κοριτσίστικα, αγορίστικα” παιχνίδια τα οποία έχουν επιλέξει οι γονείς για τα παιδιά τους. Ο Άγιος Βασίλης θα φέρει μια τεράστια πλαστική παιδική κουζίνα αποτελούμενη από ψεύτικες κατσαρόλες και άλλα “κουζινικά” στην μικρή κόρη. Συνήθως είναι πολύ εντυπωσιακή, στολισμένη με ένα έντονο ροζ χρώμα και τυλιγμένη σε ένα ροζ περιτύλιγμα, πράγμα που κάνει το κοριτσάκι να πετάξει από τη χαρά του και τον γονέα να νιώσει περηφάνια για το δώρο που διάλεξε. Στο αγόρι της οικογένειας θα φέρει ένα μεγάλο κουτί με ένα “ποδοσφαιράκι” το οποίο αποτελεί ένα ογκώδες και εντυπωσιακό δώρο και το παιδί θα ανυπομονεί να μοιραστεί με τους φίλους του. Ποιος νιώθει οικεία την παραπάνω ιστορία? Ποιος μπορεί να μαντέψει για ποια στερεότυπα μιλάω σε αυτή την ιστορία? Σωστά! Οι διαφορετικοί ρόλοι και συμπεριφορές που αργότερα υιοθετούνται από τα παιδιά κάνουν την αρχή τους από τόσο μικρή ηλικία και βασίζονται σε τέτοιου είδους ενέργειες (κοριτσίστικα και αγορίστικα παιχνιδάκια). Μιλάω λοιπόν για το στερεότυπο της κοινωνίας που θέλει τη γυναίκα νοικοκυρά και κύρια υπεύθυνη για το μεγάλωμα των παιδιών και τον άντρα πάντα δυνατό και απασχολημένο με την εργασία του ώστε να μπορεί να παρέχει για την οικογένεια του.
Ο τρόπος με τον οποίο διαμορφώνονται τέτοιου είδους πρότυπα δεν είναι μόνο από τα παιχνίδια που κάνουμε δώρο στα παιδιά μας αλλά και από αυθόρμητες κουβέντες που χρησιμοποιούμαι όπως “γιατί είσαι τόσο ζωηρή αφού είσαι κορίτσι?” ή “μην χρησιμοποιείς το ποτηράκι της αδερφής σου γιατί είναι ρόζ” ή “τα κορίτσια θα βοηθήσουν τη μαμά στο καθάρισμα του σπιτιού”. Όλες αυτές οι φράσεις κρύβουν ένα πρότυπο συμπεριφοράς και σταδιακά δίνουν ένα ρόλο. Αυτά και πολλά άλλα ενσωματώνονται στην προσωπικότητα του παιδιού τις περισσότερες φορές κι έτσι τα κοριτσάκια μεγαλώνουν και ξέρουν ότι η κοινωνία απαιτεί συγκεκριμένα πράγματα από αυτές. Σε αντίθεση με αυτό έρχεται πλέον η σύγχρονη κοινωνία που παλεύει για την ισοτιμία μεταξύ άντρα και γυναίκας κι έτσι το κορίτσι που έχει μεγαλώσει με συγκεκριμένα πρότυπα πρέπει να υποστηρίξει και αυτή την αλλαγή της κοινωνίας. Επομένως, μπορούμε να καταλάβουμε πόσο μεγάλη είναι η πίεση που θα έχει αυτή η κοπέλα που σύμφωνα με τη κοινωνία θα πρέπει να σπουδάσει ώστε να γίνει δυνατή και ανεξάρτητη γυναίκα και ταυτόχρονα όμως θα πρέπει να κάνει οικογένεια και να διατηρεί ένα καθαρό σπίτι ενώ μεγαλώνει παιδιά. Η πίεση είναι μεγάλη γιατί γυναίκες που δεν έχουν πετύχει στο ρόλο της οικογένειας αισθάνονται αυτόματα ότι έχουν απογοητεύσει τους γονείς τους ή εκείνες που δεν κατάφεραν να χτίσουν καριέρα είναι εξαρτημένες και αδύναμες.
Για να γίνει ακόμα πιο ξεκάθαρο το πόσο μπορεί να επηρεαστεί η ίδια η κοινωνία από τέτοια πρότυπα θα αναφέρω ένα παράδειγμα. Όταν γονείς μεγαλώνουν τον γιό τους να μην βοηθάει στην εκκαθάριση τους σπιτιού ή την κόρη τους να είναι υπεύθυνη για το καθάρισμα του σπιτιού και ίσως και το μαγείρεμα, δεν συμφωνείτε ότι εν τέλει αυτός ο νεαρός δε θα μπορέσει εύκολα να αλλάξει συμπεριφορά χτίζοντας το δικό τους σπίτι. Εκείνη η κόρη από την άλλη θα αισθάνεται πάντα υπεύθυνη για την ευημερία του σπιτιού της αργότερα. Τώρα θα κάνω μια ερώτηση κρίσεως: Θα ήθελαν πιστεύετε αυτοί οι γονείς να βρει η κόρη τους έναν άνθρωπο σαν το γιο τους? Σίγουρα θα περίμεναν από τη κόρη τους να σπουδάσει κι αργότερα να κάνει οικογένεια, αλλά θα ήθελαν να συνάψει σχέσεις με κάποιον που αγνοεί πόση δουλειά χρειάζεται ένα σπίτι για να συντηρηθεί? Εγώ θα απαντήσω όχι. Επομένως, το πρόβλημα που οι ίδιοι έχουν δημιουργήσει εν τέλει γυρνάει πίσω στην οικογένεια.
Αυτό που θα σκεφτόταν κανείς ότι θα έπρεπε να γίνει θα ήταν πρώτα από όλα τα παιδιά να επέλεγαν τα παιχνίδια που εκείνα θέλουν να παίξουν, τους φίλους που θα έχουν, τι χρώμα ρούχα θέλουν να φορέσουν και πολλά άλλα. Στη συνέχεια θα είναι σε θέση να ακολουθήσουν το μέλλον που θα τους εκφράζει χωρίς να έχουν καμία εσωτερική πίεση και χωρίς να τους επηρεάζει η δομή της κοινωνίας. Είναι πολύ δύσκολο καμιά φορά για τους γονείς να καταλάβουν ότι τα παιδιά δεν είναι προέκταση τους αλλά αυτόνομοι και ανεξάρτητοι άνθρωποι με ενδεχομένως εντελώς διαφορετικές βλέψεις για το μέλλον από τους ίδιους.
Συχνά τέτοια πρότυπα παρουσιάζονται και από τις τηλεοράσεις, τις διαφημίσεις και πλέον από το διαδίκτυο. Επομένως, ο βομβαρδισμός λανθασμένων προτύπων δεν έχει τις ρίζες του μόνο στην οικογένεια. Σε αυτή τη περίπτωση μπορεί να περιοριστεί η χρήση τέτοιων συσκευών από το παιδί. Σε κάθε περίπτωση ούτε η τηλεόραση ούτε το διαδίκτυο συνίσταται σαν αρωγός στην γονεϊκή διαδικασία. Το όνειρο όλων μας είναι να χτίσουμε μια κοινωνία που δε θα κρίνει αλλά θα καλωσορίζει οτιδήποτε.