Δημοσίευση παιδιών στο διαδίκτυο? ή καλύτερα ΟΧΙ?

Μια μικρή εισαγωγή για την ιδιωτικότητα.

Μια ενδιαφέρουσα ερώτηση που ξεκινήσαμε να αναρωτιόμαστε από τη στιγμή που συνδεθήκαμε στα κοινωνικά δίκτυα. Μια ενδιαφέρουσα ερώτηση από τη στιγμή που πλέον δεν χαιρετάμε τον συνομιλητή μας πριν αποσυνδεθούμε γιατί δεν αποσυνδεόμαστε ποτέ. Αλήθεια πόσοι από εσάς θυμάστε όταν ανοίγαμε τον κεντρικό υπολογιστή του σπιτιού και συνδεόμασταν στο facebook και μιλούσαμε με τους φίλους μας και μετά τους χαιρετούσαμε γιατί έπρεπε να αποσυνδεθούμε επειδή ίσως κάποιος άλλος θα χρειαζόταν τον υπολογιστή.

Η ερώτηση αν υπάρχει πλεον ιδιωτικότητα είναι δύσκολο να απαντηθεί πράγμα που καθιστά ακόμα πιο δύσκολη την ανίχνευση παραβίασης της ιδιωτικότητας. Πλέον ζούμε στο διαδίκτυο, μεγαλώνουμε μαζί με αυτό και μέσα σε αυτό. Η ιδιωτικότητα είναι το δικαίωμα κάθε ανθρώπου να αποφασίζουν από μόνοι τους για το αν θα δημοσιευτούν πληροφορίες που αφορούν αυτούς. Ο κάθε άνθρωπος θα πρέπει να ερωτάται πριν δημοσιευτούν πληροφορίες που τον αφορούν. Ας σκεφτούμε τώρα ποιος από εμάς πριν ανεβάσει μια φωτογραφία από ένα πάρτι γεμάτο ανθρώπους ρωτάει έναν έναν τους ανθρώπους αν συννενούν στην δημοσιοποίηση της φωτογραφίας αυτής. Οι περισσότεροι από εμάς δεν θα σκεφτούν κάν να ρωτήσουν τον κόσμο αν είναι σύμφωνος με την δημοσιοποίηση. Παρόλα αυτά θα ανεβάσουμε την φωτογραφία και θα απολαύσουμε τα σχόλια και τα likes που θα ακολουθήσουν τα οποία αντιπροσωπεύουν την αποδοχή μας από το κοινωνικό σύνολο.

Sharenting- Η νέα ορολογία για την τάση των γονιών να δηομοσιεύουν την καθημερινότητα των παιδιών τους.

Τον τελευταίο καιρό έχει αναδειχθεί κι ένα ακόμα ηθικό δίλημμα που αφορά την μαζική δημοσιοποίηση όχι μόνο ενήλικων ανθρώπων που δεν έχουν δώσει την συναίνεση τους αλλά και ανήλικων (έφηβοι, παιδιά, μωρά). Την τελευταία δεκαετία έχει δημιουργηθεί μια καινούργια λέξη που αφορά στην συμπεριφορά αυτή των γονιών να δημοσιεύουν φωτογραφίες ή βίντεο των παιδιών τους: sharenting (share + parenting). Το πρώτο ζήτημα που εξετάστηκε για αυτό το γεγονός ήταν το γιατί οι γονείς προβαίνουν σε αυτή τη διαδικασία. Προφανώς τα κίνητρα των γονιών είναι αθώα. Ένας από τους λόγους που δημοσιεύουν τα παιδιά τους είναι: affirmation and social support. Είναι δύσκολο να είναι κάποιος γονιός στις μέρες μας και χρειάζεται την κοινωνική στήριξη. Ο πιο εύκολος τρόπος να την εισπράξει είναι μέσω των κοινωνικών δικτύων (Swenson, 2014). Ο δεύτερος λόγος είναι για να δείξουν στον κόσμο ότι έχουν παιδιά και ότι μπορούν να φροντίσουν το παιδί τους (Holiday, Norman & Densley, 2022). Ένας ακόμα λόγος είναι να μοιραστούν τρόπους για την καλύτερη διαπαιδαγώγηση των παιδιών τους (Latipah, Kistoro, Hasanah % Putranta 2020). Το like η το σχόλιο όμως που θα εμφανιστεί από κάποιον κάτω από τη δημοσίευση θα λειτουργήσει σαν θετική ανταμοιβή στον γονιό ο οποίος θα δημοσιεύσει ξανα ώστε να πάρει αυτό το θετικό ερέθισμα. Όταν όμως οι γονείς μοιράζονται φωτογραφίες, πληροφορίες ή βίντεο των παιδιών τους το κάνουν χωρίς την συγκατάθεση των παιδιών τους. Αυτό έχει ώς αποτέλεσμα την μειωμένη προστασία των παιδιών καθως η ιντερνετική τους ταυτότητα κυκλοφορεί σε οποιονδήποτε υπολογιστή, σε οποιαδήποτε χώρα, από οποιονδήποτε άνθρωπο.

Τα παιδία δεν είναι η προέκταση των γονιών.

Κάποιοι γονείς θεωρώντας τους εαυτούς τους δημιουργούς των παιδιών τους συχνά μπερδεύονται και συμπεριφέρονται στα παιδιά τους σαν προέκταση του εαυτού τους και όχι σαν εντελώς διαφορετικούς ανθρώπους. Αυτό έχει αρνητικά αποτελέσματα σε διάφορους τομείς της ζωής του παιδιού συμπεριλαμβανομένης και της δημοσίευσης προσωπικών πληροφοριών του παιδιού στο διαδίκτυο.

Οι κίνδυνοι που ελλοχεύουν από την υπεροπροβολή των παιδιών στο διαδίκτυο.

Οι γονείς δημοσιεύουν πληροφορίες των παιδιών τους χωρίς να σκέφτονται πως αυτό θα επηρεάσει τα παιδιά του στο άμεσο ή όχι μέλλον, ούτε σκέφτονται τους κινδύνους που ενδεχομένως να ενέχει η δημοσίευση παιδιών ή μωρών στο διαδικτυο. Οι γονείς τείνουν να αγνοούν ή να υποτιμούν τους κινδύνους του διαδικτύου γιατί συνήθως οι κίνδυνοι αυτοί αργούν να έρθουν ή είναι αόρατοι. Ένας αόρατος κίνδυνος δεν παύει να είναι κίνδυνος που μάλιστα έχει και την συγκατάθεση των γονιών σε αυτή την περίπτωση. Όταν κάποιος γονιός θα πατήσει το “share” και θα μοιραστεί προσωπικά δεδομένα του παιδιού του, δεν υπάρχει επιστροφή και αυτο είναι το πιο τρομακτικό. Δεν μπορεί να γυρίσει πίσω, η εικόνα αυτή ή το βίντεο αυτό θα είναι πάντα online και θα μπορεί να έχει πρόσβαση οποιοσδήποτε άνθρωπος και να χρησιμοποιήσει αυτό το υλικό με οποιονδήποτε τρόπο (Bartels, 2015). Επιπλέον, εφόσον η δημοσίευση αυτή θα είναι πάντα εκεί το παιδί όταν αργότερα θα μπορέσει να εκφέρει άποψη ίσως να μην συμφωνεί με αυτή τη δημοσίευση, δεν θα υπάρχει όμως γυρισμός. Έτσι βλέπει το παιδί ότι ο ίδιος ο γονιός παραβίασε και δεν σεβάστηκε την ιδιωτικότητα του. Ένας ακόμα κίνδυνος της δημοσίευσης υλικού χωρίς την συγκατάθεση των παιδιών είναι ότι πρόκειται για πρόσφατο γεγονός, επομένως δεν γνωρίζουμε ακόμα τι θα γίνει με αυτές τις δημοσιεύσεις στο μέλλον, ποιον θα επηρεάσουν, πως θα χρησιμοποιηθούν και ποιες θα είναι οι συνέπειες στη ζωή των παιδιών. Οι γονείς λοιπον δημοσιεύουν συχνά χωρίς να έχουν σκεφτεί κάτι από αυτά και χωρίς να έχουν σκεφτεί τις συνέπειες των πράξεων τους. Για παράδειγμα μια μητέρα είδε ότι οι φωτογραφίες που είχε δημοσιεύσει των δίδυμων παιδιών της που μάθαιναν να πηγαίνουν στην τουαλέτα είχαν χρησιμοποιηθεί και στην επικίνδυνη πλευρά του διαδικτύου. Ξένοι είχαν πρόσβαση στις φωτογραφίες, τις κατέβασαν, τις τροποποίησαν και τις ανέβασαν σε websites που χρησιμοποιούνταν από παιδόφιλους (Steinberg, 2016).

Δεν είναι σπάνιο! Ό,τι συμβαίνει στο γείτονα μπορεί να συμβεί στον οποιονδήποτε.

Τώρα μια τέτοια είδηση ακούγεται αρκετά σοκαριστική ακραία και σπάνια σε κάποιους ανθρώπους. Δυστυχώς όμως το να γίνει κάτι τέτοιο είναι εξαιρετικά εύκολο μιας και υπάρχουν τα τεχνικά μέσα και μιας και δεν είναι πια χαρακτηριστικό την ανθρωπότητας η αθωότητα. Μια άλλη μητέρα δημοσίευσε τη φωτογραφία της κόρης της στο προφίλ της στο facebook, παρατήρησε ότι ένας άγνωστος είχε κάνει like σε αυτη τη φωτογραφία. Προσπαθώντας να καταλάβει ποιος ήταν αυτό ο άγνωστος μπήκε στο προφιλ του και είδε ότι είχε ανεβάσει την ίδια φωτογραφία σαν εξώφυλλο παρουσιάζοντας την κόρη της σαν δικό του παιδί (O Neil, 2015). Επομένως τα παραδείγματα είναι πολλά και πιστοποιούν ότι οι προθέσεις των ανθρώπων κάθε άλλο παρά καλοπροαίρετες είναι. Ο κάθε γονιός έχει υποχρέωση να προστατεύσει το παιδί του και δεν έχει κανένα δικαίωμα να παραβιάζει την ιδιωτικότητα του.

Η ψευδαίσθηση ότι προστατεύονται τα προσωπικά μας δεδομένα στο διαδίκτυο.

Είναι τρομακτικό το γεγονός ότι στις ΗΠΑ το 92% των δίχρονων έχουν ήδη κάνει την εμφάνιση τους στο διαδίκτυο χωρίς την συγκατάθεση τους αλλά με την συγκατάθεση των γονιών (Steinberg, 2016). Στο instagram το 63% των γονιών μοιράζονται το όνομα των παιδιών τους, το 27% αναφέρει την ημερομηνία γέννησης των παιδιών και το 19% των γονιών δημοσιεύουν και τις δυο πληροφορίες σε τουλάχιστον μια απο τις φωτογραφίες των παιδιών τους. Κάποιοι γονείς επίσης δελεάζονται με μια ψεύτικη αίσθηση προστασίας των δεδομένων που μοιράζονται για τα παιδιά τους ιδιαίτερα όταν οι γονείς δημοσιεύουν σε πλατφόρμες όπως το facebook που έχουν την ψευδαίσθηση ότι μπορούν να ελέγξουν ποιός έχει πρόσβαση (McPeak, 2013). Χρησιμοποίησα τη λέξη ψευδαίσθηση επειδή κανείς δεν ξέρει ακριβώς πως λειτουργεί το διαδίκτυο πλέον και ποιός έχει πρόσβαση στα προσωπικά μας προφιλ δεδομένου ότι πολύ συχνά για να προχωρήσουμε σε μια διαδικασία συμφωνούμε σε όρους τους οποίους δεν έχουμε καν διαβάσει.

Πως μπορεί να επηρεάσει αυτή η υπερπροβολη στην παιδική ηλικία την μετέπειτα ζωή.

Επιπλέον όπως είπα και πιο πάνω συχνά οι γονείς δημοσιεύουν διάφορες πληροφορίες ψάχνοντας βοηθεια για την ανατροφή των παιδιών τους ή ζητώντας συμβουλές από άλλους γονείς. Σε αυτές τις περιπτώσεις οι γονείς συχνα κάνουν “oversharing of information”, δημοσιεύουν δηλαδή πολλές πληροφορίες για την υγεία ψυχική η σωματική των παιδιών τους. Ενδεχομένως μεγαλώνοντας κάποιο από αυτά τα παιδιά αν αποδειχθεί ότι έπασχε όντως από κάποια νόσο, πόσο σοκαριστικό θα είναι να μάθει ότι το διαδίκτυο γνώριζε πριν από αυτό και ότι του στερήθηκε το δικαίωμα να δει την ιστορία του με τον τρόπο του και να επιλέξει ή όχι να την μοιραστεί (Findlay, 2015). Επιπλέον συχνά όταν δημοσιεύεται ότι το παιδί πάσχει από κάτι, ενδεχομένως να ξεκινήσει το στίγμα της κοινωνίας. Το στίγμα δυστυχώς δεν εξαλείφεται τόσο εύκολα, δεν σβήνεται και δεν τροποποιείται. Το παιδί αυτό λοιπόν θα κουβαλάει όχι μόνο την ασθένεια ή διαταραχή πάνω του αλλά θα πρέπει να διαχειριστεί και το στίγμα της κοινωνίας που υπήρχε από πριν. Βέβαια το κάθε παιδί θα πρέπει να μάθει να μη δίνει σημασία στο “τι λέει ο κόσμος” αλλά αυτό θα πρέπει να το μάθει πρώτα πριν κληθεί να το αντιμετωπίσει.

Οφείλουμε να γνωρίσουμε πριν εκθέσουμε τα παιδιά μας στο διαδίκτυο.

Ο σημαντικότερος λόγος που αποφάσισα να αναφερθώ σε αυτό το ζήτημα είναι επειδή συχνά βλέπω ότι αγνοείται. Θεωρώ ότι οι γονείς πρέπει να γνωρίζουν τις συνέπειες πριν προβούν σε μια τέτοια πράξη που ενέχει τόσο πολλούς και συχνά αόρατους κινδύνους. Τέλος, πάντα θα πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας, ότι όλες αυτές οι πληροφορίες που ειπώθηκαν παραπάνω και που βρέθηκαν σε διάφορες έρευνες, είναι εξαιρετικά πρόσφατες, πράγμα που σημαίνει ότι υπάρχουν κι άλλες συνέπειες, κι άλλοι κίνδυνοι τους οποίους δεν γνωρίζουμε ακόμα.

O’Neill, J. (2015). The disturbing Facebook trend of stolen kids photos. Erişim Tarihi, 10, 2019.

Findlay, C. (2015). When Parents Overshare Their Children’s Disability. Sydney Morning Herald, 23.

McPeak, A. A. (2013). The Facebook digital footprint: Paving fair and consistent pathways to civil discovery of social media data. Wake Forest L. Rev., 48, 887.

Latipah, E., Kistoro, H. C. A., Hasanah, F. F., & Putranta, H. (2020). Elaborating motive and psychological impact of sharenting in millennial parents. Universal Journal of Educational Research, 8(10).

Holiday, S., Norman, M. S., & Densley, R. L. (2022). Sharenting and the extended self: self-representation in parents’ Instagram presentations of their children. Popular Communication, 20(1), 1-15.

Swenson, J. (2014). Sublimation and affirmation in Nietzsche's psychology. Journal of Nietzsche Studies, 45(2), 196-209.

Steinberg, S. B. (2016). Sharenting: Children's privacy in the age of social media. Emory LJ, 66, 839.

Bartels, J. S. (2015). Parents’ growing pains on social media: Modeling authenticity. Character and...